Kokosbloesemsuiker gezonder dan suiker?

Riet-, en bietsuiker heeft enorm aan populariteit afgenomen de laatste jaren. Het maakt je snel dik, kan chronische ziektes helpen ontwikkelen en veroorzaakt een slecht gebit. Redenen genoeg om suiker te laten staan. De voedingsindustrie zag de vraag toenemen naar een gezond alternatief voor suiker en brachten kokosbloesemsuiker op de markt.

Kokosbloesemsuiker is de laatste jaren steeds populairder geworden omdat het vrij ongeraffineerd is waardoor het nog voedingsstoffen bevat. Ook zou het minder schommelingen in de bloedsuikerspiegel veroorzaken. En wordt vaak aangewezen als de suiker die je wél onbezorgd zou kunnen eten. Echter, op internet zijn uiteenlopende beweringen te vinden, het ene verhaal spreekt het andere tegen. Ik zag door de bomen het bos niet meer. Via research op het internet,  informatie van voedingsdeskundigen en de leverancier mijn natuurvoedingswinkel vond ik steeds meer antwoorden op het complexe suiker-verhaal.

Wat is kokosbloesemsuiker?

Kokosbloesemsuiker, of kokosbloesemnectar (Gula Java), wordt gewonnen uit de bloesem van de kokospalmboom: de coco nucifera. Deze boom groeit met name in Indonesië en de Filipijnen, waar ze de suiker al deccenia lang gebruiken. Kokosbloesemsuiker kent een vaste vorm, met grove korrels en een vloeibare vorm; een donkere stroop.

Je zou denken dat kokosbloesemsuiker naar kokosnoot smaakt, maar doordat het van de bloesems afkomstig is, heeft het daar niets van weg. De smaak is iets voller dan dat van bruine basterdsuiker en  heeft iets weg van karamel, toffee en melasse.

Kokosbloesemsuiker productie

De gele bloesems groeien aan strengels vanuit de kruin van de palm en vormen zogenaamde inflorescenties; een bundel steeltjes en bladeren met bloesems. Wanneer de top van de bloesem wordt afgesneden komt het sap vrij. De tros met bloesems word in een bamboe emmer gestopt zodat het sap kan worden opgevangen. Meerdere malen per dag worden de kokers geleegd door de kokospalm-tappers die hiervoor de bomen inklimmen.  Het sap is nu nog vloeibaar en melkachtig van kleur en moet zo snel mogelijk verhit worden om het natuurlijke fermentatieproces tegen te gaan. Om dit proces uit te stellen, word bij biologische teelt bijvoorbeeld mangosteen toegevoegd . In reguliere teelt wordt er gebruik gemaakt van o.a. sulfieten.

Het sap word boven een vuur  ingekookt of ingedampt tot het meeste water verdampt is. Wanneer ook een deel van de suikers verbrand is, ontstaat een stroperige, donker gekleurde karamel.  Wanneer het sap is afgekoeld, wordt het in mallen gegoten, en gedroogd. De harde blokken die over blijven worden verpulverd en gemalen tot een korrelige suiker.

Verwarring en beweringen over kokosbloesemsuiker

Als je op Google zoekt naar kokosbloesemsuiker lees je de meest uiteenlopende verhalen. Het is “gezonder dan tafelsuiker” doordat het veel voedingsstoffen bavat,  heeft een lage GI (Glychemische index) en de thermen kokosbloesemsuiker en palmsuiker worden door elkaar gebruikt. Ook wordt duurzaamheid ter discussie gesteld.

Verschil tussen palmsuiker en kokosbloesemsuiker

Laat ik beginnen met het verschil, want ja, die is er. De verwarring is overigens snel gemaakt. Dit komt allereerst doordat kokosbloesemsuiker vaak op verpakkingen wordt aangeduid als kokospalmsuiker. Palmsuiker is echter afkomstig uit geheel andere soorten palmen,waaronder de sagopalm,de dadelpalm de arengpalm. Onderling zijn er geen grote verschillen qua smaak, structuur en voedingsstoffen. Wel zit er een verschil in prijs (palmsuiker is een stuk goedkoper) wat verklaard zou kunnen worden door het productieproces. Check dus wat je koopt en vergelijk geen appels met peren (die bevatten trouwens ook suikers haha).

Een bron van voedingsstoffen

Het tweede wat ik graag verder wil toelichten is de bewering dat kokosbloesemsuiker een bron is van voedingsstoffen. Kokosbloesemsuiker bevat o.a. zink, ijzer, calcium, kalium en natrium. Echter, door de raffinage en verhitting zijn veel van deze stoffen verloren gegaan. Het gaat hier dus slechts om sporen van voedingsstoffen. Als je het product kokosbloesemsuiker als een geheel bekijkt dan is het natuurlijk -de naam zegt het al- een bron van suiker.  En we weten allemaal wat teveel suiker voor gevolgen met zich mee kan brengen.

Doordat bij de productie de eindraffinage achterwege blijft, zijn er hier nu nog steeds resterende vitaminen en mineralen aanwezig (waarbij tafelsuiker  hierna nog verder wordt door-gezuiverd). Dit maakt van kokosbloesemsuiker een ‘minder leeg’ koolhydraat. Hieruit mag je echter niet concluderen dat je deze vorm van suiker zou moeten eten om aan je dagelijkse portie vitamines/mineralen te komen. Om van de voedingsstoffen te kunnen profiteren, zou je grote hoeveelheden binnen moeten krijgen om een meetbaar effect te zien. Bijvoorbeeld de claim dat het “een bron van calcium” zou zijn, is dan ook misplaatst aangezien je ruim 16 kilo kokosbloesemsuiker zou moeten eten om aan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid te komen. Veel snoepjes en koekjes blijven echter ook ongezond wanneer je er vitamines aan toevoegt.

Kortom; suiker is bedoeld als smaakmaker en om van te genieten en niet om je voedingsstoffen uit te halen.

Lage glycemische index van kokosbloesemsuiker

De laatste en meest ingewikkelde bewering is de lage glycemische index van kokosbloesemsuiker. Belangrijk om vooraf te weten is dat de glycemische index (GI) bepaalt hoe snel een voedingsmiddel de bloedsuikerspiegel verhoogt. De glycemische index gebruikt een schaal van 0 tot 100. Pure glucose wordt als referentiepunt is gebruikt en heeft een GI van 100. Je vind dit o.a. in druivensuiker.

De GI van kokosbloesemsuiker bedraagt volgens onderzoek door Filipijnse instanties 35 ( laag in de index), maar dit is in geen enkel wetenschappelijk onderzoek meer terug te vinden.  Geruchten gaan dat het Filipijnse departement van landbouw, die die waardes eerst naar buiten had gebracht, destijds verkeerd heeft gemeten. Zo vergeleken ze kokosbloemsuiker met vloeibare glucose en had het onderzoek slechts 10 mensen.

Als we in de basis willen kijken hoe de GI is opgebouwd, dan is het realistischer dat de GI van kokosbloesemsuiker tussen de 45 en 50 zal liggen. Scheikundig gezien lijkt kokosbloesemsuiker namelijk erg op tafelsuiker. Het verschil zou veroorzaakt kunnen worden door de begeleidende vezels, vitaminen en mineralen (slechts een paar procent) . Mogelijk verloopt hierdoor de opname in het bloed van deze suikers trager. Bij een recentere test in Sydney kwam dan ook een meer realistische waarde van 54 naar boven. Vergeleken met  tafelsuiker (GI 65) is dit nog steeds vrij gunstig, maar toch een merkwaardig verschil met de eerdere 35 uit de Filipijnse studie. Dat wekt niet echt vertrouwen voor een kostbaar exportproduct.

De GI van kokosbloesemsuiker mag dan  gemiddeld-laag zijn -voor suiker, maar wanneer je op basis van deze informatie een keuze wilt maken, moet je nog één stapje verder kijken. Suiker wordt vrijwel altijd in combinatie met andere voedingsstoffen gegeten. De aanwezigheid van vetten, eiwitten en vezels veranderen de glycemische index erorm. Hiervoor moet gekeken worden naar de glycemische lading (GI van het hele gerecht), al is die ook discutabel, omdat het niet allemaal uit te rekenen valt in precieze verhoudingen en bereidingswijzes en niet ieder mens verwerkt voeding (en dus ook suikers) even snel. Wat mij betreft mag de hele GI en GL wel met een flink korreltje zout genomen worden.

Duurzaamheid

De meeste kokosbloesemsuiker komt uit tropische landen als Indonesië en Filipijnen. Niet bepaald lokaal dus. Witte tafelsuiker is afkomstig van Nederlandse suikerbiet boeren (zie hier de productie van kristalsuiker). In tegenstelling tot kristalsuiker is hier dus aanzienlijk meer transport voor nodig. Daarbij is kokosbloesemsuiker, die voorheen veelvoudig in de tropen gebruikt werd, nu onbetaalbaar geworden voor de lokale bevolking. Wat zorgt voor over en weer transport. Ook maakt kokosbloesemsuiker zich wat mij betreft niet geliefder om, omdat ik persoonlijk liever meer lokaal voedsel eet.

Mijn advies

De vele standpunten en beweringen dat kokosbloesemsuiker een gezonder alternatief  zou zijn, kan zoals je ziet op verschillende punten worden weerlegd. Als je suiker wilt gebruiken kan je tafelsuiker uiteraard vervangen met meer natuurlijke vormen van suiker, waaronder kokosbloesemsuiker. Maar ook deze suikers bevatten veel glucose en fructose en en leveren een vergelijkbare dosis calorieën als tafelsuiker. De beweegreden dat het gezonder is, is in mijn ogen niet compleet gerechtvaardigd op basis van de minimale verschillen in GI en de extra voedingsstoffen die in kokosbloesemsuiker aanwezig zijn.

Ik durf het geen conclusie te noemen omdat er nog onvoldoende feiten uit onderzoek bekend zijn. Het is dan ook niet zo dat ik op basis van de subtiele vraagtekens in dit artikel kokosbloesemsuiker heb verbannen.Van tijd tot tijd gebruik ik wel eens kokosbloesemstroop in combinatie met pannenkoeken of smeltend in warme havermoutpap. Al blijft dit voor mij écht genieten en doe ik er erg lang mee.

Het advies blijft van kracht: geniet maar gebruik met mate.Dit geldt overigens voor alle suikers. Bedenk daarnaast goed wat voor jou de beweegreden is. Gezond en ongezond is te ongenuanceerd, maar over smaak, je budget en duurzaamheid valt niet te twisten.